Poetin dood wensen mag op Facebook

Meta zal een oogje dichtknijpen voor berichten waarin Vladimir Poetin of zijn Wit-Russische collega-president Alexander Loekasjenko dood worden gewenst. Ook tegenover Russische soldaten zijn oproepen tot geweld toegestaan.

De aanpassing is tijdelijk en geldt voor enkele landen, voornamelijk buurlanden van Rusland. Ook Rusland zelf is daarbij. Het was het persagentschap Reuters dat interne mails bemachtigde over de nieuwe instructies die moderatoren van Meta krijgen. Het bedrijf bevestigde de ingreep.

‘Vanwege de Russische invasie in Oekraïne laten we tijdelijk vormen van politieke expressie toe die normaal onze gebruiksregels over geweld schenden, zoals ‘dood aan de Russische indringers’, klinkt het in een statement van Meta. ‘We laten geen geloofwaardige oproepen voor geweld tegen Russische burgers toe.’

Er zijn limieten aan de verwensingen. Als de posts minstens twee concrete signalen bevatten over moordpogingen, zoals een locatie of een methode, zal Meta ze toch verwijderen. Ook krijgsgevangenen mogen niet geviseerd worden. En de context van de berichten moet duidelijk die van de Russische invasie in Oekraïne zijn.

'Extremistische organisatie'

Moskou reageerde vrijdag onmiddellijk, in wat intussen een snel escalerende krachtmeting is tussen het Kremlin en het grootste socialemediabedrijf ter wereld. Rusland zette het proces in gang om Instagram te blokkeren. Een week geleden was Facebook in Rusland al verboden als vergelding voor de verbanning van Russische staatsmedia als RT en Sputnik van het platform in de EU.

Instagram is in Rusland veel groter dan Facebook en is het belangrijkste communicatiekanaal voor veel kleine bedrijven. Het Kremlin wil ook dat Meta voortaan gelabeld wordt als een 'extremistische organisatie'. WhatsApp, het derde grote platform van Meta, blijft voorlopig wel toegelaten, zo lijkt het. De app telt 77 miljoen gebruikers in Rusland.

Neonazi's

Eerder deze week nam Meta ook al de beslissing om minder streng op te treden tegen berichten die steun uitspreken voor het Azov-bataljon, een paramilitaire groepering van neonazi's in Oekraïne. Die steun moet wel duidelijk kaderen in het verzet dat de groepering levert tegen de Russische indringers.

Voor Meta is het modereren van haatspraak als balanceren op een slappe koord. Het bedrijf kwam eerder in opspraak omdat het in sommige landen de sluizen openzet voor haatdragende boodschappen tegen bepaalde bevolkingsgroepen.

'Je kan je vragen stellen bij de beslissing om enerzijds Russische staatsmedia te censureren en anderzijds ruimte te geven aan haatspraak', zegt Nathalie Van Raemdonck, doctoraatsonderzoekster in sociale media aan de VUB.

'Begrippen als haat en terreur blijven subjectief en in the eye of the beholder. Nu wordt ergens in een vergaderzaal in de VS beslist wat toelaatbaar is en wat niet', zegt Van Raemdonck. 'Om de nuances goed in te schatten hebben moderatoren de context van elk bericht nodig voor ze het toelaten of schrappen, maar daarvoor hebben ze zelden de tijd.'

De demarche van Meta lijkt Poetin ook in de kaart te spelen, zegt de onderzoekster. 'Hij kan de versoepelingen voor haatspraak uitspelen als een bewijs dat het Westen, zoals hij al langer claimt, steeds Russofobischer wordt.'