‘Goede huisvader' is bankencrisis nog niet vergeten

Het is intussen zeven jaar geleden dat Fortis en Dexia zijn ineengestort. Die verjaardag ging onopgemerkt voorbij, maar in het collectieve onderbewustzijn werkt dat financiële trauma nog altijd door. De Belgische gezinnen nemen minder risico’s dan voor de crash, leren de cijfers van het financiële vermogen van de gezinnen.

Dat vermogen is aangedikt van 880 miljard euro eind 2008 tot 1.214 miljard euro, zo blijft uit de vorige week gepubliceerde cijfers voor juni 2015. Liefst 31 procent van het gezinsvermogen staat op zicht- of spaarrekeningen of wordt cash aangehouden. Voor de crisis was dat slechts 27 procent.

Experts kijken met verbazing naar de hoge spaardrift. ‘Gezien de lage spaarrentes en de voorzichtige heropleving van de economie zou je verwachten dat de Belgische gezinnen minder spaargeld bijhouden. Je zou denken dat ze meer appetijt krijgen om te beleggen in bedrijven. Dat is voorlopig nog niet massaal het geval, maar het komt misschien nog’, zegt Johan Van Gompel, senior econoom bij KBC.

Opmerkelijk is dat ook kasbons en obligaties aan belang inboeten. De Belgen blijven zulke vastrentende effecten verkopen en lijken een groot deel van de opbrengst op spaarrekeningen te parkeren.

Door de bankencrisis en de bijbehorende beursturbulentie halveerde het bedrag dat de gezinnen in individuele beursgenoteerde aandelen aanhielden, van 57 miljard euro eind 2007 tot 27 miljard euro eind 2008. Honderdduizenden beleggers scheurden door de crash van Fortis en Dexia hun broek. Zeven jaar later zit er nog steeds minder geld in aandelen, 54 miljard euro, dan voor de crisis.

‘Na 2008 zagen we een versterkte neiging naar defensieve en veilige financiële producten, het klassieke spaarboekje op kop’, zegt Van Gompel. ‘Maar sinds enkele jaren stellen we een voorzichtige comeback van de risicoappetijt vast. Het belang van zowel individuele aandelen als beleggingsfondsen in het financiële gezinsvermogen zakte stelselmatig tussen 2008 en 2011. Sindsdien zien we een kentering. Wellicht speelt een dubbel effect: dankzij de beursstijgingen in die periode steeg de waarde van de aangehouden aandelen. Daarnaast stappen weer meer gezinnen in aandelen. Ook beleggingsfondsen zitten in de lift en maken weer ruim 13 procent uit van het gezinsvermogen. Dat is wel nog altijd minder dan voor de crisis.’

‘Het zal zeker nog een tijd duren voor de risicoappetijt weer op het niveau van 2006-2007 komt. Je kan zelfs niet uitsluiten dat die niveaus nooit meer gehaald worden’, denkt Van Gompel.

Hij wijst erop dat sinds de bankencrisis het onroerend vermogen meer weegt dan vroeger. ‘Door de lage rente zijn meer mensen in vastgoed gaan investeren. Geschat wordt dat het onroerende vermogen nu ongeveer even groot is als het financiële vermogen. Dat was in de jaren negentig nog veel minder.’

‘De brave huisvaders keren niet makkelijk massaal terug naar de beurs’, zegt Van Gompel. ‘Vooral de beleggers die ook vroeger een dynamisch profiel hadden, zijn teruggekeerd.’ En zelfs de meest dynamische profielen zijn voorzichtig. Het aantal transacties ligt nog steeds fors lager dan tijdens de gouden jaren voor de crisis, is bij onlinebrokers te horen.