Lady Gaga was al fan van zijn vrachtwagenzeiljassen. Nu wil de Nederlander Martijn van Strien ook de wereld veroveren met designerkledij die je gewoon kan downloaden en waaraan geen naald en draad meer te pas komt. Een collectie waarmee hij op 30 januari kanshebber is voor een Henry van de Velde-award.
'Ongeveer 30 procent van wat de modehuizen vandaag produceren, zal ongedragen verloren gaan. Die overproductie is een probleem dat ik probeer te tackelen.' Aan het woord is Martijn van Strien, een 29-jarige Nederlander die vindt dat kleding 'on demand' moet worden. 'Een ontwerp zou gemaakt moeten worden omdat de klant erom vraagt, niet omdat de ontwerper vermoedt dat de klant dat stuk misschien ooit zal willen kopen. Maar tot nog toe was kleding op aanvraag ofwel duur, ofwel moest je als klant heel veel geduld oefenen voor je kleren gereed waren. Gelukkig komen er almaar nieuwe technologieën op ons af waarmee het goedkoper én sneller kan.'
Enter The Post-Couture Collective, een door Van Strien opgericht onlineplatform dat hij zelf ziet als een alternatief voor het huidige modesysteem. 'The Post-Couture Collective is 's werelds eerste makercommunity voor kledij, een gemeenschap van mensen, zeg maar, die samen mode ontwerpen. Wat die community bindt, is dat bijna iedereen zijn ontwerpen online zet, zodat andere designers ze kunnen aanpassen. Dankzij de opensourcefilosofie worden de mode-items steeds beter. Zodra ze op punt staan, kan de consument online een ontwerp uit een van de collecties selecteren, dat vervolgens naar wens personaliseren - zoals de juiste maten en het materiaal - én kopen.'
Klik-en-schuifsysteem
Op Van Striens website zijn twee soorten producten te koop. Enerzijds downloadbare digitale patronen van kledingdesigns, anderzijds gesneden stukken stof die de klant alleen nog aan elkaar moet hechten.
Koop je een digitaal patroon, dan kies je zelf een stof naar keuze en stap je ermee naar de dichtstbijzijnde 'maker space' of 'fab lab' - een lasersnijderatelier waar je het ontwerp kunt laten uitsnijden. Vervolgens maak je de lappen stof aan elkaar vast met een door Van Strien bedacht klik-en-schuifsysteem van 'connectors'. Naald en draad komen er niet langer aan te pas. 'Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar het valt goed mee, hoor', stelt Van Strien gerust. 'Het aan elkaar vastmaken van de stoffen kost tussen tien minuten en een uur tijd, afhankelijk van de complexiteit van het gekozen model. En iedereen kan het, want je hebt geen naaimachine nodig.'
Het andere scenario maakt het voor de klant nóg makkelijker, want dan koop je online gewoon het volledige 'bouwpakket'. Je krijgt dan kant-en-klaar alle op maat gesneden lappen stof, die je bij ontvangst alleen nog aan elkaar moet vastmaken via het ingenieuze klik-en-schuifsysteem.
Exit dus de naaimachine. Exit de productiekosten ook. En exit het vervuilende transport van kleding van lagelonenlanden naar de winkels in het Westen. Als het van Van Strien afhangt, wil hij zelfs zijn 'bouwpakketten' in de toekomst overboord gooien, wat het productieproces nóg ecovriendelijker moet maken. 'Die bouwpakketten zie ik vandaag nog als een compromis. Maar de verkoop van digitale patronen past veel beter bij mijn visie, dus daar zou ik uiteindelijk op willen gaan focussen. Ik wil dat mensen zélf aan de slag aan.'
Lady Gaga
Martijn van Strien studeerde aan de Design Academy van Eindhoven, waar ook de ontwerpers Maarten Baas en Piet Hein Eek op de schoolbanken zaten. Daar specialiseerde hij zich in textielontwerp en forecasting. 'Ik koos voor textiel omdat dat een erg technisch vak is. Ik heb altijd meer gehad met technologie dan met pure creativiteit.
Voor zijn eindwerk dacht hij na over de toekomst van materialen: 'Ik stelde mezelf de vraag: als we over vijftig jaar geen natuurlijke materialen meer hebben om kleding mee te maken, wat zou dan het belangrijkste kledingstuk zijn om te hebben en hoe zou ik dat zo duurzaam mogelijk kunnen maken? Toen heb ik regenjassen gemaakt van vrachtwagenzeilen. Dat materiaal is gewoon niet kapot te krijgen. Ik gaf de jassen een donkere, enge look. De ontwerpen waren in die zin een waarschuwing: we moeten goed opletten, want als de materialen op zijn, krijgen we dit als resultaat.'
Ik wil niet dat mensen mijn kleding kopen omdat ze me een aardige jongen vinden. Wel omdat ze mijn ontwerpen beter vinden dan die in de winkel.
Van Strien won met zijn afstudeerproject de 'Keep an Eye Design Talent Grant', een prijs van 10.000 euro waarmee hij zijn regenjasproject verder kon uitwerken. 'Een week later al kreeg ik telefoon van de entourage van Lady Gaga! Of ze mijn jassen in de videoclip van 'G.U.Y.' mochten gebruiken. Er was plots zoveel aandacht voor wat ik deed, dat ik dacht: oké, de mensen kijken naar waar ik mee bezig ben, dus ga ik met nieuwe dingen moeten komen. Tijdens mijn opleiding had ik enkele maanden stage gelopen bij de Belgische ontwerper Bruno Pieters, die met zijn modelijn Honest by ook fors inzet op duurzaamheid. Dankzij hem besefte ik dat ook ik mijn steentje moest bijdragen om iets aan de mode-industrie te veranderen. Toen ben ik met het onderzoek voor Post-Couture begonnen. En in 2015 heb ik het collectief officieel gelanceerd.'
Antwerpse Modeacademie
De collectie waarmee de jonge designer op 30 januari kans maakt op een Henry van de Velde-award is zijn tweede. Zijn debuutcollectie, die dateert van 2015, tekende hij nog helemaal zelf. 'Maar ontwerpen doe ik eigenlijk niet zo graag. Zodra ik zeker wist dat mijn duurzame-modeproject op punt stond, ging ik op zoek naar modeontwerpers die dat onderdeel van het proces voor mij konden overnemen.'
Dus sprak hij op de afstudeershows van de Antwerpse Modeacademie Sofie Nieuwborg, Emmanuel Ryngaert, Sofie Gaudaen, Kjell de Meersman en Marie-Sophie Beinke aan. 'Ik wilde een mix van ontwerpers met uiteenlopende stijlen. Toen ik ze vroeg om voor Post-Couture te ontwerpen, waren ze alle vijf meteen enthousiast. Al had ik ze wel niet meteen verteld dat ze met mijn DIY-maaktechniek moesten werken.' (lacht)
Het resultaat van die samenwerking heet Post-Couture Antwerp en is een collectie van twaalf ontwerpen, van jurken tot blouses en een beha-top. Het best verkopende model is het oversized wollen jasje van Sofie Gaudaen. Het digitale patroon daarvan kost 20 euro, het voorgesneden bouwpakket 500 euro. 'Voorlopig zijn het vooral modellen voor vrouwen, om de simpele reden dat een broek maken veel complexer is dan een rok. Al probeer ik steeds vaker voor uniseks designs te gaan.'
Meubelbekleding
Voorlopig combineert Van Strien zijn kleding-op-vraagbusiness nog met een job in het lab van het TextielMuseum in Tilburg, waar hij drie dagen per week stoffen voor architecten, modeontwerpers en kunstenaars bedenkt. 'Momenteel gaan er één tot vijf digitale patronen per week en één bouwpakket per maand de deur uit. Daar ben ik voorlopig tevreden mee.'
Zijn derde collectie maakte hij in 2017 tijdens de Vienna Biennale, in samenwerking met twee Weense designers. En dit jaar staat er een samenwerking met de Londense studio Open Desk gepland: 'Zij doen met meubels wat ik met kleding doe. We gaan nu kijken of ik op mijn manier duurzame meubelbekleding kan maken voor hun meubels.'
'Wat ik nog wil verwezenlijken met Post-Couture? Wel, samenwerkingen realiseren over de hele wereld. Kijk, uiteindelijk wil ik niet dat mensen mijn kleding kopen omdat ze me een aardige jongen vinden. Ik wil dat ze deze ontwerpen kopen omdat ze beter zijn dan die in de winkel. Want de winkel van de toekomst, die is volgens mij leeg. Op een lasersnijder en een hoop materialen na.'
De drie Post Couture-collecties zijn verkrijgbaar via www.postcouture.cc Meer info over de Henry van de Velde-awards via www.henryvandevelde.be